Portfolio in de les, een mooi instrument!

Achtergrond – Wat is een portfolio?

Portfolio’s zijn niet nieuw. Op basis van portfoliokenmerken is het mogelijk om verschillende typen portfolio’s te onderscheiden. Smith en Tillema (2003) onderscheiden jaren geleden al vier typen portfolio’s, gebaseerd op twee dimensies: het doel dat een portfolio dient en de setting van het portfoliogebruik (figuur 1).

Figuur 1: Indeling van type portfolio’s (Smith & Tillema, 2003)

Keuze voor een portfolio in de les(sen)

Tijdens een lessenserie kan worden gekozen voor een portfolio dat het meeste lijkt op een training portfolio. Het training portfolio is een gemandateerde verzameling van bewijzen van competent gedrag, met als doel om te leren en professionele ontwikkeling te ondersteunen (Smith & Tillema, 2003). De nadruk van het portfolio is procesgericht en heeft daarmee een formatieve functie. Het training portfolio geeft een weergave van de kennis, vaardigheden of competenties die de portfoliogebruiker heeft verzameld tijdens een training of cursus. In feite is het hiermee mogelijk om door middel van feedback op het portfolio verbeteringen aan te brengen in het dagelijkse werk (Smith & Tillema, 2001). Hoewel het portfolio is bedoeld om leren en/of professionele ontwikkeling te ondersteunen, biedt het de gebruiker door de vastgelegde (verplichte) onderdelen normaal gesproken weinig mogelijkheden om extra kwaliteiten te tonen (analytische beoordeling).

Inhoud van het portfolio.

De onderdelen die in ieder geval de inhoud van het portfolio vormen zijn het beste weergegeven in het lessenschema of de planner: de inleveropdrachten. Daarnaast is het nodig dat leerlingen het portfolio aanvullen met eigen meta-cognitief materiaal. In dit materiaal beschrijft de leerling door reflectie wat hij geleerd heeft en uit welk bewijsmateriaal dat blijkt. Hij geeft steeds aan welke leerdoelen hij nog heeft en op welke manier hij denkt deze te kunnen bereiken. (peer)Feedback wordt vanzelfsprekend verwerkt.

Uiteindelijk bewijst de leerling met het definitieve portfolio dat voldaan is aan de doelen die gesteld zijn in het kader van de lessenserie c.q. dat het onderwerp zowel in de breedte als in de diepte naar behoren in verkend. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de omschreven (leer)doelen van de lessenserie of de cursus. Dit geeft het portfolio in een lessenserie in een vroeg stadium een formatieve- en later in de lessenserie een meer summatief karakter.